SOPHOKLES - ANTİGONE

OYUN İNCELEME VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ (KLASİK)

OYUN :  SOFOKLES - ANTİGONE

ZAMAN : Bir, gün doğumu ile batışı arası. Antigone öğle güneşinin aydınlığında yasağı delmeyi göze alır.

UZAM : Thebai

MEKAN :  Kral Sarayının Önü

KİŞİLER : Oyun dram olduğu için kişiler karakterdir.

·         ANTİGONE                                                         

·         İSMENE                                                        Kız Kardeşi

·         KREON                                                          Thebai Kralı

·         EURÜDİKE                                                   Kreon’un Karısı

·         HAİMON                                                       Kreon’un Oğlu

·         TEİRESİAS                                                    Kör Kahin

·         NÖBETÇİ

·         HABERCİ

·         KREON’UN HİZMETLİSİ

·         THEBAİLİLİER KOROSU

·         KREON’UN MAİYETİ

·         TEİRESİAS’IN YARDIMCISI

Denizli Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu, Antigone (2012), Yönetmen : Sinan Küçüköz

ÇATIŞMA

İnsanın İnsan İle Çatışması :.Antigone – İsmene / Antigone - Kreon

İnsanın Soyut Varlıklarla Çatışması : Çektiği acılardan dolayı Zeus’u suçlar Antigone.

İnsanın Toplumla Çatışması : Halkın ölüyü gömdürmesi üzerine Kreon ile konuşması.

AKSİYON :

·         İç Aksiyon : Ölen abisi Polyneikes’in cesedinin gömülmemesinin Antigone’ye verdiği acı...

·         Dış Aksiyon : Bu acı doğrultusunda Kreon’a karşı gelerek abisinin cesedini gömmeye çalışması.

DRAMA : Tragedya 

DRAMATİK OLAY : Antigone’nin ölen abisinin cesedini yasağa karşı gelerek gömmek istemesi ve sonucunda gelişen ölümler..

KONU : Antigone, dünya edebiyatında ilk direniş örneği sayılmaktadır. Antigone’yi yargılamadan mahkum eden Kral Kreon, devlet gücünü, birey haklarını hiçe sayarak kullanmaya kalktığında Antigone, yaşamı pahasına, hoşgörüye, sevgiye dayalı bir hukuku ve birey haklarını savunmakta direnir.Antigone, günümüzde hala sürüp giden “İnsan devlet için değil, devlet insan için vardır.” tartışmasına gelen bir yanıttır.

ÖYKÜ :  Thebaili çift Oidipus ve Iokaste’nin dört çocuğu vardır: Eteokles ve Polyneikes,Antigone ve İsmene. Oidipus babası Laios’ katili ve annesinin kocası olduğu gerçeğini öğrenince, Laios ve İokaste kendilerini öldürürler. Taht Polüneikes ve Eteokles’e kalır. Ama Labkadoslar’ın ailesinde ezelden beri hüküm süren lanet çok geçmeden harekete geçer: Taht kavgası sırasında Polüneikes kardeşi tarafından Thebai’den sürülür ve babadan kalan mirası geri alabilmek için Argos’ta büyük bir ordu toplar.

     “Thebai Önünde Yediler” şehre korku salmışken, Kahin Theiresia’nın kehaneti üzerine Kreon’un küçük oğlu Megareus anayurdunu kurtarmak için kendini kurban eder. Tanrıların kimin yanında durduğunu ise Kapaneus’un sonu gösterir: Zeus’un yıldırımları ona tam duvara tırmanmak üzereyken isabet eder. Eteokles ve onun tarafından seçilmiş olan altı komutan Thebai kapılarını kahramanca savunurlar. Her yerde zafer kazanırlar, ama yedinci kapıda düşman kardeşler karşı karşıya gelirler ve çatışmada birbirlerini öldürürler. Oidipus’un lanetli evliliğinden geriye iki çocuk kalır böylece: Antigone ve İsmene. [1]

OLAY DİZİSİ :

1.      Antigonekardeşi Polyneikes’in cesedinin gömülmeyeceğini öğrenir ve kardeşi İsmene’ye yardım edip etmeyeceğini sormak için yanına gider.

2.      Olumsuz cevap alan Antigone bu işi tek başına yapacağını söyler.(Hamartia) [2]

3.      Kreon Thebai halkını toplar ülkenin kralı olduğunu duyurur ve Polyneikes’in cesedini kimsenin gömmeyeceğini, gömen ya da gömmeye çalışan birini görüp de söylemeyen olursa cezasını bulacağını söyler.

4.      Antigone tüm bunların farkında kardeşinin cesedini gömer.

5.      Nöbetçiler tekrar cesedi açar ve Antigone ağıtlar yakarak tekrar gömmeye çalışır. Fakat yakalanır ve Kreon’un önüne getirilir.

6.      Kreon koyduğu kurallara karşı geldiği için Antigone’yi ölümle cezalandıracağını söyler.(Hamartia Kreon)

7.      Kreon sonrasında İsmene’yi çağırır ve suça ortak olup olamdığını sorar. İsmene ortak olduğunu söyler her ne kadar Antigone buna karşı gelse de..

8.      Kreon’un oğlu Haimon Antigone’yi sever ve eğer Antigone ölürse kendisinin de öleceğini söyler babasına.

9.      Kreon İsmene ve Antigone’yi de zindana kapatır. Sonrasında İsmene’yi bir dağa gönderip öldürmekten vazgeçer.

10.  Kör kahin Kreon’un yanına gelir ve kötü şeyler olacağını haber verir. Bu neden le yaptığı işten geri dönmesini öğütler. Kreon, onun sözünü dinler ve Polyneikes’i gömdürür.

11.  Tam bu sırada Kreon Antigone’nin öldüğü haberini alır. Zindanda kendini asmış olan Antigone’yi oğlu Haimon görür. Babasından bir kılıç darbesiyle uzaklaştıktan sonra kılıcını kendine saplar.

12.  Haberi duyan Kreon’un karısı oğlunun acısına dayanamaz ve o da intihar eder.

TEMA :  Sağduyu (aklı selimlik)

KAYNAKLAR

1.      Antigone, Sofokles, Çev. Ayşe Selen

2.      Tiyatroda Yaşam-Oyun İlişkisi, Sevda Şener

ANTİGONE

Oy! Babamın lanetli evliliği!

Öz çocuğuyla, yani babamla birleşen

Anamın uğradığı felaketler!

Bu günahkar evlilikten doğan ben,

Duasız, onursuz,

Gidiyorum onların yanına.

Ardımdan göz yaşı dökülmeden,

Kimse tarafından sevilmeden,

Evliliğin tadını bilmeden

Çıkıyorum kaçınılmaz yolculuğa.

Zavallı benn, bir daha hiç bakamayacağım

Günün kutsal ışığına,

Ve kaderime ağlayan

Tek dostum bile yok.

Ey mezarım, ey gerdek yatağım,

Ey yeraltındaki zindanım! Orada

Kavuşmaya gidiyorum yakınlarımla;

Persefone o kadar çoğunu götürdü ki yer altına.

Şimdi de ben, en sonuncuları, ölüyorum en acı biçimde,

Gençliğime doyamadan hem de.

Ama yine de içimde bir avuntu var: Gelişim

Hoşgelir babama ve hoş gelir sana,

Anneciğim, ve sana, Eteokles.

Çünkü sizler öldüğünüzde, sizleri ellerimle yıkadım,

Süsledim, sunaklar sundum mezarlarınıza.

Ve şimdi, sana da ey Polüneikes

Son görevimi yerine getirdim diye,

Ödüllendiriliyorum işte böyle!

Ama akıllı insanlar, davranışımı yüceltir.

Çünkü eğer ana olabilseydim, evladım için,

Ölen kocam için, asla

İktidara karşı gelmezdim böyle bir davranışla.

Bunu bana söyleten yasa nedir?

Kocam ölecek olsaydı, başka birini bulurdum,

Ondan da bir çocuğum olurdu, birini kaybettiysem eğer.

Ancak Hades’teyse çoktan anayla baba,

İnsanın başka kardeşi olamaz bir daha.

İşte ben bu yasaya göre gömdüm seni

Sevgili kardeşim, ama Kreon

Suçlu saydı beni ve öfkelendi.

Şimdiyse pençesi kavradı beni sürüklüyor,

Ne gerdek yatağı, ne düğün türküsü,

Ne bir koca, ne de bir evlat düştü payıma.

Her türlü sevgiden yoksun, gidiyorum

Canlı canlı mezarıma.

Tanrıların hangi yasasını çiğnemişim ben?

Zavallı ben, tanrılara daha ne kadar yakarayım?

Kimden medet umayım?

Dindar olduğum için suçlu sayıldım!

Tamam, eğer tanrılar bunu uygun buluyorlarsa

Kabul ediyorum: hatamdan dolayı acı çekiyorum.

Ama suçlu beni yargılayanlarsa,

Daha beteri gelmesin onların başına.