MATMAZEL JULİE

OYUN İNCELEME VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ (KLASİK)

OYUN : MATMAZEL JULİE / AUGUST STRİNDBERG

“Yalnız sessizlik ve dinginlik… Sonsuz dinleniş…”

ZAMAN : Bir yaz dönümü gecesi

UZAM : İsveç

MEKAN : Konağın mutfağı, bahçe,Jean’ın yatak odası

KİŞİLER : Oyun dram olduğu için kişiler karakterdir.

·         Matmazel Julie : 25 yaşlarında, soylu bir kadın. Hem erkek hem de kadın gibi olmak zorunda bırakılan, bir yere kadar bunu yürütebilen fakat hep özü ile personası arasında ikileme düşen ve çareyi kendi diliyle sonsuz dinlenişte bulan yorgun bir kadın.

·         Jean : 30 yaşlarında, hırslı bir uşak. Doğada yetiştiği için onun vahşiliğini de içinde barındıran ama yine de doğanın kanunlarına karşı gelemeyen bir aciz kul.

·         Kristin : 35 yaşlarında, muhafazakar,işlerini zamanında yapan, kuralcı bir aşçı. Aynı zamanda Jean’ın sevgilisidir. Julie’nin de dediği gibi hayatın anlamını ya da kendi varlığını bile düşünmekten üşenen ve bütün soruların yanıtını tanrı ile bulduğunu sanan bir kadın.

ÇATIŞMA

İnsanın İnsan İle Çatışması :.Julie ile Jean / Jean ile Kont(Kontun çizmesi yoluyla) / Jean ile Kristin

İnsanın Kendisiyle Çatışması : Julie’nin intihar etmeden önce yaşadığı bütün hataları farkına varması ve kendini cezalandırmak istemesi sırasında yaptığı konuşma buna örnektir.

İnsanın Toplumla Çatışması : Erkek egemen sistemin bıraktığı izler görülmektedir oyunda.

*Nilüfer Sanat Tiyatrosu

AKSİYON : “Jean ve Julie eski ve bayat hayatlarından soyut ya da somut bir şekilde kaçıp kurtulabilecekler mi? “ Sorusunun cevabı aranır oyun boyunca.

·         İç Aksiyon : Jean’ın hayallerini anlatması. Julie ve Jean’ın çocukluklarını anlatması.

·         Dış Aksiyon : Julie’nin çizmesini öptürmesi, Jean’ın ispinoz kuşunu öldürmesi.

DRAMA :   Dram

DRAMATİK OLAY :  

Matmazel Julie’nin yeşil ispinoz kuşunu Jean’ın öldürmesi.

KONU : Erkek egemen sistemin baskısı karşısında bütün kozlarını oynamış fakat sonunda durumu kabullenmiş yorgun bir kadının hikayesidir anlatılan.

ÖYKÜ :  Jean küçükken Julie’yi hep gözetlemektedir. Julie onun çocukluk aşkıdır. Julie’nin bir de savcı nişanlısı vardır. Fakat Julie’nin davranışlarından dolayı bu nişan bozulmuştur.   Bundan sonrasında Jean’ın zengin, soylu bir genç kızın uşağına olan aşkını görürüz. Ama feodal yapı içinde basit bir köle olan uşak Jean, sermaye sahibi bir kent soylu olmanın ve bu süreçte Matmazel Julie´yi bir araç olarak kullanmanın peşindedir. Matmazel Julie ise geleneksel soylu ev hanımından özgür bir kadına dönüşümünde uşak Jean yoluyla erkeklerden öç almayı istemektedir.

Miss Julie, Liv Ullmann, 2014

OLAY DİZİSİ :

1.      Kristin Julie’nin köpeğini öldürmek istemesinden bahseder.

2.      Bir yaz dönümü gecesi eğlencesi vardır ve Julie aynı eş ile (uşağı) iki kez dans eder ve bu da dedikodulara yol açar.

3.      Jean’ın gözüne bir ara toz kaçar Julie’nin yardımıyla daha doğrusu yakınlaşmasıyla Jean tozdan kurtulur lakin şehvete düşer.

4.      Jean Julie’ye eski anılarını anlatır. Özellikle onunla ilgili olanları.

5.      Dışarıda bu konuşmayı yaparlarken insan sesleri duyarlar ve onlara yakalanmamak ve dedikodularının çıkmasını önlemek için eve dönerler.

6.      Jean kendi odasında almak ister Julie’yi. Julie kabul eder ve birlikte olurlar.

7.      Jean Julie’ye İsviçre’ye ya da Romanya’ya kaçıp orada bir otel açmayı teklif eder. Aynı zamanda sermayeyi Julie’nin karşılamasını da.

8.      Jean Julie’ye eşitlendiklerini söyler. Ve birlikte oldukları zamandan itibaren onu aşağılamaya, hor göremeye, incitmeye başlar.

9.      Sonunda üzüntüleri,geçmişi ve pişmanlıkları nedeniyle kendi kararlarını kendi veremez olur ve Jean’a ne yapması gerektiğini sorar.

10.  Sonunda kaçmaya Julie’yi ikna eder ve Julie hazırlanmaya gittiğinde Kristin girer. Jean’a kiliseye gitme zamanları olduğunu söyler. Ortalıkta içki kadehlerini görünce böyle bir yerde daha fazla çalışamayacağını söyler.

11.  Julie’nin yolculuğa yeşil ispinoz kuşunu da getirmek istemesi Jean’ın sinirlerini hoplatır ve kuşu oracıkta öldürür. Julie durur mu bir öfke patlaması yaşar ve gitme kararından vazgeçer.

12.  Kont gelir. Jean Julie’nin eline usturayı verip kulağına fısıldar julie’nin. Julie Yaşanılan her şeyin suçunu kendisinin üstleneceği söyler ve intihar eder. Şu bölümde arınmayı ve Julie’nin intihar kararı aldığını görebiliriz.

TEMA :  Kadınlar erkek rolünü üstelemezler.

KAYNAKLAR

1.      Matmazel Julie,August Strindberg,Remzi Kitapevi,Agora Kitaplığı

2.      Göstergebilimsel Yöntemle Strindberg’in Matmazel Julie Oyununun Metin İncelemesi ve Sahne Yorumu,Neslihan Çöğürcü

 PS : Özellikle bu dönem ve sonrasını klasik biçimde incelemek yeterli değildir. Göstergebilimsel vb. gibi ayrıntılı inceleme yöntemlerine başvurmak daha doğru olur. Bkz. Neslihan Çöğürcü

Destek :