Rasputin

YARIM-KÜRE SAHNE

 Toplumunun ilgisini çekeceği düşünülen için “Rasputin” isimli oyun büyük bir konu,heyecanlı, ilgi çekici bir öykü ile keskin ve inandırıcı kişiler barındırıyordu. Ama yapılan büyük bir yanlış vardı. Çıkış noktası 2ilginç kişiler2 olmuştu. Oysa ki çıkış noktasının tarihi düzlem olması gerekiyordu. Yapılan bu hata da oyunu bir melodrama dönüştürmüştü.

Tiyatro Ve Tarih

Tarihsel tiyatro herhangi bir kahramanın kadreinin trajedisini değil bir çağın politik olaylarını anlatmak için kullanılmalıdır. Geçmişini bilmeyen geleceğini şekillendiremez ilkesine bağlı olarak tarihsel tiyatro yaşanılan olayları yansıtmakla görevlidir.İşte bu bakış açısı geleneksel tiyatroya da yeni bir soluk getirmiştir. Yazılan her oyun dönemini de anlatmaktadır çünkü. Tarihsel bir tiyatoda amaç içsel devinim değil dönemin köklerinden en son etkilerine dek olabildiğince gerçeğe yakın ve kapsamlı bir epik akış oluşturmaktır. Oyun beşgesel kanıtlarla da desteklenmelidir. Bu dışsal olaylar projeksiyon ile aktarılarark sahneye geçirilebilir.

İşte Rasputin oyununda da yapılmak istenen bu tiyatronun salonundaki ya da balkonundaki seyircinin efsanevi Rus Rahibi kadar kahraman olduğu Dünya Tarihi’nden bir parça yaratmaktı. Yine bu oyun için birçok kaynak kullanılmıştır. Bunlardan en önemlisi Paleologue’un Anıları isimli kitaptır. Bu kitapta Palelog’un kendini yalnızca saray dedikodularını yinelemek ya da yalnızca rusları ilgilendiren konuları çizmekle sınırlamayıp, bölgesel gibi görünen her olayı uluslar arası politika ve askeri görünümün terimleriyle açıklaması çalışması anlatılmıştır. Yine oyunda Avrupa’nın en güçlü monarşilerini yönetenlerin gerçekte ülkelerini yöneten temsilcileri kullanılmakta ve bilinli proletaryanın temsilcisi olarak da Linin kullanılıyordu.

·         Film : Oyunda bir de film kullanılmıştır. Bunun amacı da seyircilere zararsız film parçacıklarının nerelerde kullanılabileceğini göstermek olmıuştur.

·         Filmim İşlevi : Eğitici film nesnel ve güncel olguları sunar, seyirciye konuya ilişkin bilgi verir.

        TEATRAL BİÇİM

     Romanın sahneye uyarlama sorunu yürüyen bant biçimi düşünülerek çözüldü. Sahne tekniğide oyunun konusundan hazır durumda ortaya çıkmıştır.  Bu tekniğin toplumun bir aşamasını,toplumsal düzenin çözülüş ve çöküşünü simgelediği olgusu rastalantısal olarak ortaya çıkmıştır. Sahne tekniği de oyunun metinsel biçimini de önbelirlemiştir.  Yürüyen bantın teatral ilkesi kahramanı oyunlaştırmaktan vazgeçip, romanın art arda gelen olaylarını sahnelemektir.

        SAHNE DÜZENİ VE FİLM

     Şvayk’ta film ve kuklalarla sunulan çevrenin rolü ise figürlerin temelde kendi adlarına konuştukları diğer oyunlara oranla çok daha güçlü bir biçimde ön plana çıkmıştır. Bu kuklalar savaş öncesi Avusturya’da politik ve toplumsal yaşamı dolduran kemikleşmiş tipleri temsil ediyorlardı.  Şvayk’ı sahnedeki tek oyuncu olaral var etmek ve tüm çevreleyen dünyayı ise film ,kukla ve hoperlörlerle mekanize etmek düşünülmüştür.

        ŞVAYK FİGÜRÜ VE PALLANBERG

     Şvayk figürü varolan otoritelere saldırarak ya da onları reddedecek sonuçlar elde etmiyor tam tersine bunu tüm otoriteyi kabullenerek, mutlak bir bağlılıkla kabul ederek yapıyordu. Şvayk her şeyi yadsıyan büyük bir kuşkucuydu. Onun derin,toplum dışı bir öğe olduğu sunuldu ve yeni bir düzen isteyen devrimci değil komünist toplumda bile yıkıcı olacak hiçbir toplumsal bağı olmayan bir tipti o. Ve bu rol için Almaya’da Max Pallanberg olduğu uygun görülmüştür.

        EKONOMİ KOMEDİSİ : KONJONKTÜR

     Konjonktür, ekomik,toplumsal,siyasal alanlarda istatistiklerden,olgulardan,nesnel durumlardan yararlanarak olayların gelecekteki gelişmeleriyle ilgili kestirimlerdir. Oyunda yönetici, generali bir burjuva karşıtı kimliği ile sömürür. Sonunda yöneticinin iflas ettiği bu olayın komik rastlantıları oyunun belkemiğini oluşturmuştur.

·         Konu : Kömür endüstrisi,teknoloji ve politika, endüstriyel yaşamı konu almıştır bu komedi.

·         Yazar ve Yönetmen : Politik konuları işlemek ve iletmek gereksinimi konuları metin ve yönetimde Erwin Piscator örnek alınarak ilerlenmiştir.

·         İçerik ve Sahne Biçimi : Komedinin kahramı petroldür. Arnavutluğun seçilmesi uluslararası mücadeleyi anlatmak içindir.

        Nesnelliğin Politik Sınırları

   Sovyetler Birliği’nin uluslar arası ticarette kapitalist bir politika yürütme nedeninin yalnızca uluslar arası işçi hareketindeki önemini koruyabilmek olduğu gösterilmiştir.

        STÜDYO YILI

     Stüdyonun asıl işi metin derleme alanıdır. Amaç yeni yetişen yöneticilerin ve yöentmenlerin teknik ve politik ilkeleri her konuda deneysel olan ana tiyatrodan daha hızlı ilerletmesi bekleniyordu. Stüdyo temelde kendi çalışmasıyla öğrenecek bir eğitim grubu olarak tasarlanmıştır. Yeni bir oyunculuk biçimi geliştirmek ve yeni sahneleme yöntemleri geliştirmek yine bir diğer amaçtı. Sezgisel ya da rastlantısal olarak doğacak yeni düşünceleri ele alması ve onları bir okul biçemine dönüştürmesi planlanıyordu.

        Biçem Sorunu

     Stüdyonun görevini biçimsel bir estetik bakış açısından görmemesi ve çalışmasındaki itici gücün politika istemi olması gerektiği çok önceden kararlaştırılmıştı.

        ÇÖKÜŞ

   Çöküşün asıl sebebi kişisel hatalar ve dış koşullar sebepliydi. Bütün hatalar tek ve aynı karardan kaynaklanmaktadır Bu da Lessing Tiyatrosu’nun devralınmasıdır. Eğer konjonktür; Şvayk,İçeridekiler’in Türküsü ,Hoppala araya girmeden sahnelenmiş olsaydı oyun altı hafta kadar daha kalabilirdi. Ama stüdyoyu fazla ilgilendirmeyen gösteriler sırf işin içinde kalabilmek için ortaya atıldı .

        GEÇMİŞİN VE GELECEĞE YÖNELİK BEKLENTİLERİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

   Her ne olursa olsun amaç burjuva tiyatrosunu felsefe,dramatik kuram,teknik ve sahneleme açısından aşmaktır. Yeniden yapılanmış bir tiyatro için savaşmak ve bunda toplumsal devrim çizgisini izlemektir.